Cuộc khảo sát do Viện Công nhân và Công đoàn phối hợp với Ban Quan hệ Lao động thực hiện.
Khảo sát được thực hiện tại 25 tỉnh, thành phố, ngành Trung ương có đông lao động công nghiệp, dịch vụ, đại diện các loại hình doanh nghiệp và vùng lương gồm: Hà Nội; Hải Phòng; Bắc Ninh; Vĩnh Phúc; Lạng Sơn; Tuyên Quang; Hà Nam; Ninh Bình; Hòa Bình; Nghệ An; Thanh Hóa; Đà Nẵng; Thừa Thiên - Huế; Quảng Nam; Phú Yên; Khánh Hòa; Ninh Thuận; Đồng Nai; Bình Dương; TP Hồ Chí Minh; Cần Thơ; Đồng Tháp; Kiên Giang; Công đoàn ngành Xây dựng; Công đoàn Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam.
Cuộc khảo sát tổ chức trao đổi thông tin, thu thập báo cáo, lấy ý kiến 3.008 phiếu hỏi đối với người lao động tại 150 doanh nghiệp; trung bình mỗi doanh nghiệp 20 lao động, đảm bảo cơ cấu về giới tính, độ tuổi, vị trí công việc; tìm hiểu các vấn đề liên quan đến việc làm, tiền lương, chi tiêu; những khó khăn, vướng mắc, bức xúc và kiến nghị của người lao động.
Trưởng Ban Ban Quan hệ Lao động Ngọ Duy Hiểu cung cấp các thông tin về kết quả khảo sát. (Ảnh: Cẩm Linh)Tổng thu nhập của người lao động đạt 5,53 triệu đồng/tháng
Theo thống kê từ các doanh nghiệp khảo sát, tiền lương cơ bản trung bình của người lao động sản xuất trực tiếp là 4,23 triệu đồng/tháng (vùng I là 4,76 triệu đồng; vùng II là 4,57 triệu đồng; vùng III là 4,14 triệu đồng; vùng IV là 3,32 triệu đồng); lao động gián tiếp, văn phòng là 6,52 triệu đồng/tháng; cán bộ quản lý người Việt Nam là 9,5 triệu đồng; lao động và quản lý người nước ngoài là 30,3 triệu đồng/tháng.
Tiền lương cơ bản hằng tháng của người lao động (làm đủ giờ công, ngày công) nhận được trung bình là 4,67 triệu đồng, trong đó người lao động làm việc trong lĩnh vực xây dựng, giao thông có tiền lương cơ bản hằng tháng cao nhất với bình quân là 4,949 triệu đồng; thấp nhất là lao động dệt may với 4,225 triệu đồng.
Kết quả khảo sát cũng chỉ ra rằng, lương cơ bản trung bình theo khảo sát năm 2018 cao hơn lương tối thiểu 39,8%. Đáng chú ý, vẫn còn một bộ phận người lao động nhận được mức lương cơ bản thấp hơn mức lương tối thiểu vùng.
Ngoài tiền lương cơ bản, người lao động còn nhận được tiền làm thêm giờ, tiền chuyên cần và các khoản phụ cấp, trợ cấp, hỗ trợ khác từ doanh nghiệp với nhiều tên gọi khác nhau để tăng thu nhập, giữ chân họ. Các khoản này thường không tính vào mức đóng bảo hiểm (trừ phụ cấp trách nhiệm, chức vụ).
Như vậy, cộng tất cả các khoản, tổng thu nhập trung bình của người lao động (không kể tiền ăn ca) đạt gần 5,53 triệu đồng/tháng (cao hơn lương cơ bản là 18,4%), tăng hơn 1,4% so với kết quả khảo sát năm 2017. Tiền lương cơ bản chiếm 84,4% tổng thu nhập.
43,7% lao động đủ trang trải cho cuộc sống
Về mức chi tiêu và chi tiêu tối thiểu của gia đình người lao động, kết quả khảo sát cho biết, qua số liệu xử lý phiếu khảo sát năm 2018, có 2.885 người lao động đang sống chung hộ gia đình với người thân, với số lượng, cơ cấu là 3,7 nhân khẩu/hộ, trong đó có 2,05 người phụ thuộc (con nhỏ) và 1,65 lao động hưởng lương. Mức chi tiêu trung bình của một hộ gia đình vào khoảng 7,38 triệu đồng/tháng.
Với các hộ gia đình các vùng lương có số nhân khẩu tương ứng ở trên thì mức chi tiêu thấp nhất (tối thiểu) là 6,57 triệu đồng/tháng. Cụ thể ở vùng I là 7,38 triệu đồng; vùng II là 6,76 triệu đồng; vùng III là 5,8 triệu đồng; vùng IV là 5,75 triệu đồng.
Qua khảo sát, với thu nhập và chi tiêu hiện nay (không có biến động về việc làm, thu nhập và đời sống) có 32,1% người lao động cho biết, gia đình có khoản tiền tiết kiệm trung bình 1,5 triệu đồng/tháng. Đây là khoản tiền mà người lao động dành dụm để chi tiêu dịp lễ, Tết, lúc ốm đau, hoạn nạn, thất nghiệp và tích lũy đầu tư cho việc học hành của con cái.
Theo kết quả công bố thì vẫn còn hơn ¼ lao động phải chi tiêu tằn tiện, kham khổ. (Ảnh minh họa: Cẩm Linh)So sánh thu nhập với chi tiêu của người lao động và gia đình, kết quả cho thấy: 17,4% người lao động cho biết có dư dật và tích luỹ; 43,7% vừa đủ trang trải cho cuộc sống; 26,5 % phải chi tiêu tằn tiện và kham khổ; 12,5% thu nhập không đủ sống, phải làm thêm giờ.
So với năm 2017, tỉ lệ người lao động cho biết thu nhập so với chi tiêu "có dư dật, tích lũy" tăng 1,3%; số người lao động gặp khó khăn "không đủ sống, phải làm thêm giờ" chỉ tăng nhẹ (0,5%), nhưng tỉ lệ người lao động "vừa đủ trang trải cho cuộc sống" giảm 7,6%; tỉ lệ người lao động phải chi tiêu "tằn tiện, kham khổ" tăng lên 5,8%. Đa số người lao động cho biết dù còn nhiều khó khăn, song thu nhập cơ bản đủ trang trải cho cuộc sống.
Đề xuất tăng lương tối thiểu năm 2019 là 8%
Căn cứ kết quả khảo sát của Tổng LĐLĐ Việt Nam, kế thừa tham khảo số liệu của bộ phận kỹ thuật Hội đồng Tiền lương quốc gia và các bên về xác định mức sống tối thiểu; căn cứ chỉ số giá tiêu dùng 6 tháng đầu năm 2018 tăng 3,29% so với cùng kỳ năm 2017, dự báo trong năm 2018 tăng ít nhất khoảng 4%.
Bên cạnh đó, tốc độ tăng trưởng kinh tế 6 tháng đầu năm 2018 tăng 7,08% so với cùng kỳ năm 2017, dự báo cả năm ít nhất tăng 6,7%; căn cứ phần thiếu hụt mức lương tối thiểu vùng năm 2018 chưa được điều chỉnh để đáp ứng mức sống tối thiểu của người lao động còn thiếu khoảng 7%. Nếu tính cho hai năm 2019 và 2020 thì mỗi năm phải bù đắp 3,5%.
Từ tình hình chung, tiền lương, thu nhập của người lao động được doanh nghiệp chi trả cao hơn so với mức lương tối thiểu vùng, các khoản chi trả theo lương như: bảo hiểm, kinh phí Công đoàn phát sinh không nhiều vì mức lương làm căn cứ đóng bảo hiểm còn thấp; thực trạng đời sống người lao động còn gặp nhiều khó khăn; Chính phủ triển khai thực hiện nghị quyết, luật, cải cách thủ tục hành chính… tạo nhiều cơ chế thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển..., Tổng LĐLĐ Việt Nam đề xuất phương án tăng lương tối thiểu vùng năm 2019 là 8% để gửi tới Hội đồng Tiền lương quốc gia làm cơ sở thương lượng trong các phiên họp./.