Tổng thống ba nước Nga, Iran, Thổ Nhĩ Kỳ.
Ngày 22/11, tại cuộc gặp Thượng đỉnh Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran về vấn đề Syria được tổ chức tại thành phố Sochi (Nga), Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết lãnh đạo ba nước đã bày tỏ sự ủng hộ việc tổ chức đại hội đối thoại dân tộc Syria, một trong những bước đi đầu tiên trong tiến trình đối thoại toàn diện tại quốc gia bị tàn phá bởi chiến tranh này.
Cuộc gặp thượng đỉnh này được tổ chức sau thành công từ một loạt cuộc đối thoại hòa bình do Iran, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian diễn ra tại thủ đô Astana của Kazakhstan trong những tháng qua.
Bước đi đầu tiên - Tổ chức Đại hội đối thoại dân tộc Syria
Tại hội nghị, Tổng thống Nga Vladimir Putin, Tổng thống Iran Hassan Rouhani và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Erdogan đã thảo luận các bước đi tiếp theo để đảm bảo cho tiến trình bình thường hóa lâu dài tình hình tại Syria, bao gồm khởi động tiến trình chính trị, các yêu cầu để tổ chức Đại hội Đối thoại dân tộc Syria, tình hình tại các khu vực giảm căng thẳng, đặc biệt là tại những nơi có lực lượng người Kurd vũ trang, giúp đỡ nhân đạo cho Syria.
Phát biểu tại hội nghị, Tổng thống Nga Putin khẳng định có "cơ hội thực sự" để chấm dứt cuộc nội chiến kéo dài nhiều năm qua tại Syria. Thừa nhận rằng tiến trình cải cách sẽ không đơn giản, Tổng thống Putin nhấn mạnh "cần sự đồng thuận và nhượng bộ từ tất cả các bên, trong đó đương nhiên bao gồm Chính phủ Syria". Ông Putin cũng bày tỏ tin tưởng Iran và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ nỗ lực hết sức để biến điều này thành hiện thực.Theo Tổng thống Nga, chiến dịch quân sự quy mô chống lực lượng khủng bố ở Syria đang vào giai đoạn kết thúc. Ông Putin cũng ghi nhận vai trò đặc biệt của 2 người đồng cấp Iran và Thổ Nhĩ Kỳ trong tiến trình Astana, cũng như trong việc đạt được thỏa thuận ngừng bắn và thành lập các khu vực giảm căng thẳng. Ông bày tỏ hy vọng 3 nước sẽ tiếp tục nỗ lực tối đa để "Đại hội Đối thoại dân tộc Syria" đạt kết quả tốt nhằm tạo điều kiện cho nhân dân Syria tự lựa chọn tương lai và thống nhất các nguyên tắc thể chế nhà nước.
Trong phát biểu của mình, Tổng thống Iran Rouhani cho rằng cần chấm dứt mọi sự can thiệp của nước ngoài vào cuộc xung đột tại Syria, nhấn mạnh sự hiện diện quân sự của nước ngoài chỉ có thể được chấp nhận nếu là do Chính phủ Syria mời đến. Ông Rouhani cũng nhấn mạnh cần "nhổ rễ" các nhóm khủng bố cuối cùng tại Syria và chuẩn bị không gian cho giải pháp chính trị, đồng thời nhấn mạnh rằng số phận của Syria hoàn toàn do người dân Syria quyết định, chứ không phải các nước bên ngoài.
Về phần mình, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan cho biết các quyết định quan trọng sẽ được đưa ra nhằm đạt một giải pháp cho cuộc khủng hoảng Syria, đồng thời cho biết cuộc gặp này đóng vai trò quan trọng để các bên phối hợp tìm giải pháp cho cuộc khủng hoảng, sao cho toàn dân Syria chấp nhận được.
Kết thúc hội nghị, lãnh đạo 3 nước Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ đã thông qua tuyên bố chung, trong đó xác định những lĩnh vực ưu tiên hợp tác về vấn đề Syria.
Tổng thống Nga, Tổng thống Iran và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đều ủng hộ sáng kiến triệu tập đại hội đối thoại dân tộc Syria tại Sochi, đồng thời nhất trí xem xét vấn đề về thời gian và thành phần tiến hành sự kiện quan trọng này, nhằm bảo đảm sự tham gia rộng rãi của các phe phái ở Syria. Tổng thống Putin cho biết 3 nhà lãnh đạo đã chỉ đạo các cơ quan ngoại giao, an ninh và quốc phòng thảo luận về công tác chuẩn bị cũng như thời gian tổ chức đại hội đối thoại. Ông Putin khẳng định ban lãnh đạo Syria hoàn toàn ủng hộ tiến trình hoà bình, cải cách hiến pháp và tổ chức bầu cử tự do.
Một nội dung quan trọng khác đạt được ở Hội nghị thượng đỉnh này là cả ba nước đều nhất trí thúc đẩy hợp tác trong cuộc chiến chống khủng bố, đặc biệt là tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.
Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Syria đã hoan nghênh tuyên bố chung của lãnh đạo ba nước Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran về vấn đề Syria sau cuộc gặp thượng đỉnh. Hãng thông tấn SANA của Syria dẫn tuyên bố của Bộ Ngoại giao nước này hoan nghênh tuyên bố chung cuối cùng của cuộc gặp thượng đỉnh ba bên tại Sochi trên tinh thần cam kết ủng hộ mọi hành động chính trị tôn trọng chủ quyền, độc lập và toàn vẹn lãnh thổ của Syria. Theo Bộ Ngoại giao Syria, sự ủng hộ của Chính phủ Syria cho thấy Damascus mong muốn chấm dứt cuộc khủng hoảng hiện nay thông qua giải pháp chính trị.
Trước khi Hội nghị diễn ra, ngày 21/11, Tổng thống Syria Bashar al-Assad đã có chuyến thăm, làm việc tại Nga. Thông qua chuyến thăm này của Tổng thống Syria al-Assad đã khẳng định thêm một lần nữa tầm quan trọng của Nga trong cuộc chiến chống khủng bố và lực lượng nổi dậy ở quốc gia Trung Đông này.
Kể từ ngày 30/9/2015, sau khi Tổng thống Nga chỉ thị cho không quân nước này tham gia hỗ trợ quân đội Syria chống khủng bố theo đề nghị của chính quyền Tổng thống al-Assad, lực lượng không quân Nga đã tiến hành 92.000 cuộc không kích, tiêu diệt hơn 96.000 mục tiêu của IS và hơn 53.700 phiến quân, liên tiếp đem lại thắng lợi lớn cho quân đội Chính phủ Syria. Đầu tháng 9/2017, thành trì lớn cuối cùng của IS tại thành phố Deir Ezzor cũng bị phá vỡ.
Những chiến thắng trên chiến trường đã giúp chính quyền của Tổng thống al-Assad giành được lợi thế trong tiến trình đàm phán hòa bình Syria, tạo tiền đề vững chắc cho tương lai chính trị của nhà lãnh đạo này.
Bên cạnh đó, chiến thắng tại Syria còn là chiến thắng trên mặt trận ngoại giao của Nga. Uy tín của Tổng thống Putin càng được nâng cao khi cộng đồng quốc tế ghi nhận sáng kiến ngừng bắn do ông đề xuất tại khu vực Tây Nam Syria, dẫn đến sự hình thành của 4 vùng giảm căng thẳng, sau cuộc gặp của người đứng đầu Điện Kremlin với Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi tháng 7 vừa qua…
Nỗ lực tìm kiếm giải pháp giải quyết khủng hoảng
Các nhà phân tích cho rằng, hội nghị thượng đỉnh Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran về vấn đề Syria đã cho thấy nỗ lực nhằm tìm kiếm giải pháp giải quyết cuộc khủng hoảng ở Syria của Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran; đồng thời tiếp tục củng cố vị thế ở khu vực Trung Đông của cả ba nước.
Hiện tại Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran đang chiếm ưu thế trên “bàn cờ” Syria sau thắng lợi lớn tại một loạt thành phố được coi là thành trì của IS ở Syria của quân đội Syria dưới sự hỗ trợ của lực lượng quân đội Nga. Mới đây nhất, ngày 19/11, quân đội Syria đã giải phóng hoàn toàn thành phố al-Bukamal, thành trì cuối cùng của IS ở Syria, và tiến tới đánh bại hoàn toàn tổ chức khủng bố này.
Trước đó, ngày 24/10, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Soigu cho biết hiện IS chỉ còn kiểm soát chưa đầy 5% lãnh thổ Syria. Ông Soigu cho biết trước khi Nga thực hiện chiến dịch quân sự tại Syria, IS kiểm soát hơn 70% lãnh thổ nước này. Theo ông Soigu, trong 2 năm với sự tham gia của lực lượng không quân Nga tại Syria, nguồn tài chính của IS từ ngành công nghiệp dầu mỏ đã bị cắt đứt. Trước năm 2015, IS kiếm được khoảng 3 tỷ USD mỗi năm nhờ bán dầu tại Syria.
Cũng trong 2 năm tham gia của lực lượng không quân Nga trên lãnh thổ Syria, nhiều đơn vị khủng bố tại các mặt trận quan trọng đã bị đập tan, nhiều điểm dân cư then chốt đã được giải phóng và nhiều tuyến giao thông liên lạc chính đã được khai thông. Các cuộc không kích của Nga đã góp phần phá hủy hơn 200 điểm khai thác dầu khí, 184 nhà máy hóa dầu, 126 trạm bơm nhiên liệu và khoảng 4.000 xe chở xăng của IS.
Có thể thấy với chiến thắng này, Nga ngày càng mở rộng ảnh hưởng ở khu vực. Cuộc chiến chống khủng bố mà Nga tiến hành theo đề nghị của Tổng thống Syria al-Assad cũng đã mở ra tiến trình chính trị và hòa giải giữa các bên xung đột.
Với Thổ Nhĩ Kỳ, chiến lược hợp tác có thể giúp nước này tiếp tục cải thiện quan hệ với Nga và thúc đẩy hợp tác ngày càng chặt chẽ hơn trong vấn đề Syria, đặc biệt là sau khi xảy ra sự cố quân đội Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ một máy bay quân sự của Nga ở khu vực biên giới Syria hồi cuối năm 2015.
Còn đối với Iran, với việc đạt được tuyên bố chung trên tinh thần cam kết ủng hộ mọi hành động chính trị tôn trọng chủ quyền, độc lập và toàn vẹn lãnh thổ của Syria với Nga và Thổ Nhĩ Kỳ nhằm tạo cú hích cho các nỗ lực hòa bình hướng tới một giải pháp chính trị bền vững hơn để chấm dứt cuộc nội chiến tại Syria, Iran cũng đã thể hiện được quyết tâm trở thành nước lớn trong khu vực.
Thực tế cho thấy, hội nghị thượng đỉnh giữa các nhà lãnh đạo Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran tại Sochi nhằm tìm kiếm giải pháp giải quyết khủng hoảng ở Syria được tổ chức sau thành công của một loạt cuộc đối thoại hòa bình về Syria do ba nước này bảo trợ diễn ra tại thủ đô Astana của Kazakhstan. Trong khuôn khổ tiến trình đàm phán hòa bình Syria này, các nước Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran đã ký kết thỏa thuận thiết lập và giám sát 4 vùng giảm căng thẳng ở Syria. Nhờ đó, tình trạng bạo lực đã giảm đáng kể tại nước này.
Cộng đồng quốc tế hy vọng, với những nỗ lực không mệt mỏi của Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran, cuộc nội chiến kéo dài hơn 6 năm qua ở Syria cướp đi sinh mạng của khoảng 330.000 người sẽ sớm kết thúc./.