Đây là một trong nhiều thông tin thú vị về cây tre Việt Nam tại Diễn đàn “Hợp tác công - tư nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển thị trường cho ngành Tre trước ngưỡng cửa các hiệp định thương mại”. Diễn đàn do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức ngày 12/12 tại Hà Nội.
Hình ảnh tại Diễn đàn (Ảnh: P.V)
Diễn đàn là một trong những hoạt động trong khuôn khổ Dự án “Phát triển bền vững và toàn diện chuỗi giá trị nghêu và tre tại Việt Nam” giai đoạn 2018-2022 do tổ chức Oxfam quản lý và phối hợp thực hiện cùng các đối tác là Trung tâm hợp tác quốc tế nuôi trồng và khai thác thủy sản bền vững (ICAFIS), Trung tâm nghiên cứu lâm sản ngoài gỗ (NTFPRC) và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt nam (VCCI) thực hiện.
Trong những năm gần đây, Việt Nam đàm phán và ký kết khá nhiều các Hiệp định thương mại tự do song phương và đa phương, trong đó nổi bật là Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA), Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) gồm thành viên ASEAN và 6 nước đối tác, gồm Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, Ấn Độ, Australia, New Zealand… Các hiệp định hứa hẹn sẽ mang lại lợi ích lớn cho kinh tế Việt Nam, triển vọng phát triển các sản phẩm nông nghiệp qua đó cũng được dự báo sẽ tăng trưởng khả quan, trong đó có sản phẩm tre của Việt Nam, một trong những sản phẩm truyền thống của người Việt. Hiện nay, nhà nước ta đã ban hành một số chính sách khuyến khích phát triển ngành mây tre đan. Thế nhưng, ngành sản xuất sản phẩm từ cây tre của Việt Nam đang phải đối diện với rất nhiều thách thức như: Rào cản kỹ thuật, phương thức kinh doanh tập thể, hiệu quả kinh doanh, khả năng tiếp cận thị trường, tài chính và quản trị trong chuỗi giá trị của người sản xuất quy mô nhỏ…
Phát biểu khai mạc diễn đàn, bà Trần Thị Lan Anh, Phó Tổng thư ký Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết VCCI với vai trò là đối tác chính của Dự án “Phát triển toàn diện và bền vững chuỗi giá trị Tre tại Việt Nam” có nhiệm vụ cung cấp các thông tin và hỗ trợ nhóm hợp tác công - tư các vấn đề liên quan đến nâng cao năng lực kinh doanh và mở rộng thị trường cho sản phẩm tre Việt Nam. Diễn đàn là cơ hội để các nhóm sản xuất trong ngành tre, các doanh nghiệp trong nước, các nhà mua hàng tiềm năng, chính quyền địa phương, các đơn vị cung cấp giải pháp cùng thảo luận, chia sẻ thông tin và đưa ra được các kế hoạch hành động cụ thể để phát triển thị trường và đẩy mạnh thương mại các sản phẩm từ cây tre.
Tại diễn đàn, bà Phùng Thị Phương Lan, Trưởng phòng FTA, Trung tâm WTO & Hội nhập, VCCI đã giới hiệu các Hiệp định thương mại tự do đang và sắp có hiệu lực trong thời gian tới và tóm tắt các cam kết liên quan đến sản phẩm tre của Việt Nam với việc xóa bỏ rất nhiều các loại thuế quan đối với sản phẩm tre khi các hiệp định có hiệu lực. Tuy nhiên, theo bà Lan, bên cạnh các cơ hội thì Hiệp định thương mại tự do cũng mang đến rất nhiều thách thức cho ngành tre với những hàng rào kỹ thuật trong thương mại, những cam kết về an toàn thực phẩm, kiểm dịch động thực vật… Việc hướng tới các thị trường khó tính luôn đòi hỏi các doanh nghiệp phải tạo ra được các sản phẩm có giá trị cao, phải chủ động nắm bắt thông tin, kiểm soát tốt nguồn nguyên liệu cũng như hoạt động sản xuất, chế biến để có thể tận dụng được lợi thế từ các cam kết trong quan hệ hợp tác.
Diễn đàn đề xuất một số giải pháp để phát triển ngành tre bền vững. (Ảnh: PV)
Bên cạnh những cơ hội và thách thức từ các hiệp định thương mại, ngành sản xuất sản phẩm từ cây tre của Việt Nam đang phải đối diện với rất nhiều khó khăn của ngành, ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của sản phẩm như nguyên liệu phục vụ cho ngành mây tre đen còn thiếu, không ổn định về số lượng và chất lượng nguyên liệu, số lượng và tay nghề của nhân công ngày càng giảm sút, công nghệ thiết bị lạc hậu, ô nhiễm môi trường diễn ra ở nhiều làng nghề, chất lượng hàng hóa khó kiểm soát, mẫu mã sản phẩm nghèo nàn, không đổi mới, không bắt kịp xu hướng nhu cầu trong nước và thế giới, chưa có bản quyền sản phẩm… Các vấn đề về thị trường cho sản phẩm cũng còn nhiều tồn tại như việc các doanh nghiệp phân phối chưa tiếp cận được nhu cầu thị trường, xuất khẩu chủ yếu thông qua trung gian, chủ yếu là gia công cho nhãn hiệu nước ngoài, thiếu nhân lực marketing, nghiên cứu, quảng bá thị trường…
Tại diễn đàn, bà Nguyễn Thị Nhật Minh, Chuyên gia nghiên cứu thị trường VCCI đã đề xuất các giải pháp để khắc phục những khó khăn và tồn tại trên, trong đó nhấn mạnh đến sự hợp tác giữa các thành viên trong chuỗi giá trị ngành tre và vai trò của hợp tác công – tư trong việc hỗ trợ vốn, công nghệ, đào tạo tay nghề, hỗ trợ về chuyên gia nước ngoài hướng dẫn về thiết kế bền vững, hỗ trợ xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm… cho các doanh nghiệp trong ngành tre. Bên cạnh đó, dưới góc nhìn của các nhà bán lẻ Việt Nam, bà Đinh Thị Mỹ Loan, Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam đã chia sẻ một số thông tin về xu hướng tiêu dùng, thị trường, và tư vấn chiến lược phát triển và phân phối sản phẩm từ cây Tre Việt Nam.
Một số giải pháp cụ thể giúp mở rộng thị trường cho ngành tre cũng đã được trình bày tại diễn đàn như giải pháp về Thương mại điện tử, Giải pháp cải thiện chất lượng vùng nguyên liệu, Giải pháp xây dựng và phát triển gói thương hiệu cho các doanh nghiệp.
Cũng trong khuôn khổ diễn đàn, các nhóm hợp tác công –tư tại địa phương (Nghệ An và Thanh Hóa) đã cùng thảo luận việc xây dựng kế hoạch hành động nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển thị trường cho sản phẩm tre tại địa phương.
Có thể thấy, với giá trị xuất khẩu hàng năm đạt 250 triệu USD, ngành Tre đang ngày càng được chú ý và đầu tư hơn. Theo các nghiên cứu trên thế giới, Tre là vật liệu có khả năng tái sinh, cứng, dẻo dai và có rất nhiều ở Việt Nam nói riêng và ở châu Á nói chung. Những công dụng mà tre đem lại đã được công nhận qua hơn một thế kỷ nay. Thông qua các thử nghiệm và đo kiểm vật liệu khắt khe, Tre được công nhận là có công dụng tốt hơn hẳn so với các sợi tổng hợp và sợi tự nhiên, từ độ bền cho đến tính chịu lực và khả năng chịu nhiệt cao mà không bị biến dạng. Bên cạnh đó, chu kỳ tăng trưởng của tre chỉ trong vòng từ 2 đến 5 năm - nhanh hơn rất nhiều so với những loại cây khác có thể mất đến hàng thập kỷ mới có thể mọc và sinh trưởng thì tre lại có khả năng tái sinh dễ dàng. Những vật liệu từ thiên nhiên như vậy đang trở thành mối quan tâm lớn của những nhà thiết kế và sản xuất vì môi trường.
Cây Tre Việt Nam đã được chế biến thành các vật liệu xây dựng; các sản phẩm gia dụng mỹ nghệ, trang trí nội thất, các sản phẩm than hoạt tính. Thị trường trong nước và quốc tế đang vô cùng rộng mở đối với các sản phẩm từ cây tre, trong đó các sản phẩm gia dụng mỹ nghệ và trang trí nội thất rất được yêu thích ở các thị trường Châu Âu, Mỹ, Bắc Mỹ, Nhật Bản, Úc,… Tre ép khối và ván sàn tre đang là nhóm sản phẩm có nhiều ưu thế trong việc thay thế đồ gỗ, than hoạt tính ngày càng được sử dụng rộng rãi hơn trong nhiều ngành khác nhau như mỹ phẩm, thực phẩm, dược phẩm, hệ thống lọc nước và công nghiệp điện tử.