Theo TS. Vũ Đình Ánh, Chuyên gia Kinh tế, để tiếp tục giữ vững và phát huy cao độ vai trò của doanh nghiệp ở nước ta cần có những chuyển biến mạnh mẽ trên tất cả các mặt, từ chủ trương quan điểm, kinh tế - tài chính, lao động - xã hội đến tâm lý - tuyên truyền…
Cũng theo TS. Ánh, bất chấp nỗ lực cải cách hành chính (CCHC) nói chung, cải cách thủ tục hành chính thuế (CCTTHCT) nói riêng trong suốt nhiều năm qua, một trong những thủ phạm làm xấu môi trường kinh doanh của Việt Nam, làm giảm sức cạnh tranh của nền kinh tế và gây thiệt hại không nhỏ cho các doanh nghiệp là sự rườm rà, phức tạp của TTHCT. Đáng chú ý là Chỉ thị về tăng cường quản lý và cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế, hải quan của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 5/8/2014, trong đó yêu cầu “cắt giảm các thủ tục hành chính không cần thiết theo hướng đơn giản, công khai, minh bạch, tạo thuận lợi cho sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đồng thời tăng cường hậu kiểm”. Chỉ thị này đã yêu cầu phải giảm thời gian kê khai, nộp thuế đạt mức trung bình của nhóm các nước ASEAN-6... Đồng thời, cũng yêu cầu công khai, minh bạch các quy trình, TTHC, hải quan trên mạng internet; triển khai có hiệu quả mô hình một cửa liên thông; đẩy mạnh công tác kiểm tra, thanh tra thuế, hải quan; tăng cường đầu tư trang thiết bị hiện đại và chấn chỉnh, bố trí, sắp xếp đội ngũ cán bộ, công chức thuế, hải quan đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.
Có thể thấy, Chỉ thị của Thủ tướng ngày 5/8/2014 đã thắp lên niềm hy vọng cho cộng đồng doanh nghiệp vì việc thực hiện tốt nội dung của Chỉ thị nhất định sẽ không chỉ sớm giúp tháo gỡ khó khăn cố hữu cho doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục hành chính thuế, giảm bớt chi phí tốn kém về thời gian, tiền bạc, công sức khi thực hiện nghĩa vụ thuế, góp phần cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế mà còn giúp cải thiện mối quan hệ giữa doanh nghiệp với cơ quan thuế thông qua tăng cường năng lực, trình độ, phẩm chất đạo đức của đội ngũ cán bộ thuế trong triển khai thực hiện quy trình, thủ tục kê khai, nộp thuế.
Yêu cầu cải cách thủ tục thuế nói riêng và thủ tục hành chính nói chung với doanh nghiệp là cấp thiết
(Ảnh: P.T)
Được biết, một trong những nguyên tắc quan trọng của Luật Quản lý thuế (2006) và Luật sửa đổi bổ sung (2012) là đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch, bình đẳng, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người nộp thuế, theo đó, yêu cầu đẩy mạnh hiện đại hoá công tác quản lý thuế trên cơ sở tự khai tự nộp, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm đồng thời phát triển dịch vụ tư vấn thuế. Từ đó đến nay, công tác quản lý thuế đã được hiện đại hoá vượt bậc cả về phương pháp quản lý, thủ tục hành chính, bộ máy tổ chức, đội ngũ cán bộ, áp dụng rộng rãi công nghệ tin học, kỹ thuật hiện đại trên cơ sở dữ liệu thông tin chính xác về người nộp thuế để kiểm soát được tất cả đối tượng chịu thuế, căn cứ tính thuế, phát hiện và xử lý kịp thời các vướng mắc, vi phạm pháp luật về thuế,… phát triển mạnh giao dịch điện tử và quản lý thuế điện tử, dịch vụ thanh toán thông qua hệ thống ngân hàng.
Theo Tổng cục Thuế, đến nay, hệ thống khai thuế qua mạng đã được triển khai tại 63/63 tỉnh, thành phố với 99,81% số doanh nghiệp tham gia sử dụng dịch vụ khai thuế qua mạng; cơ chế một cửa quốc gia đã kết nối chính thức 11 Bộ, ngành với 39 thủ tục hành chính được thực hiện....
Rõ ràng, dịch vụ nộp thuế điện tử nói riêng, hiện đại hóa quản lý thuế nói chung đã và đang mang lại lợi ích thiết thực cho cả cơ quan quản lý thuế, người nộp thuế cũng như các Ngân hàng thương mại (NHTM), nhất là khi ngành Thuế đang tích cực thực hiện Chỉ thị ngày 5/8/2014 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường quản lý và cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế, hải quan nhằm “cắt giảm các thủ tục hành chính không cần thiết theo hướng đơn giản, công khai, minh bạch, tạo thuận lợi cho sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đồng thời tăng cường hậu kiểm”…
Nghị quyết số 19/2017/NQ-CP yêu cầu ngành thuế phải tiếp tục đẩy mạnh cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính để cải thiện vị trí trong bảng xếp hạng chỉ số nộp thuế của Ngân hàng thế giới (WB), tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Theo đó, ngành thuế đã có nhiều giải pháp đồng bộ, toàn diện để cải cách hành chính (CCHC) mà trọng tâm là tiếp tục hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh; đẩy mạnh CCTTHC thuế, rút ngắn quy trình xử lý, hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý nhà nước; giảm thời gian thực hiện thủ tục hành chính, bảo đảm công khai, minh bạch và nâng cao trách nhiệm của cơ quan hành chính nhà nước, phù hợp với thông lệ quốc tế. Ngay trong năm 2017, ngành thuế phấn đấu đạt trung bình nhóm nước ASEAN 4 về CCHC thuế với 3 nhóm chỉ tiêu: Hoàn thuế; quản lý rủi ro trong thanh tra, kiểm tra thuế; thời gian và kết quả xử lý khiếu nại về thuế. Cụ thể: Rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục nộp thuế không quá 119 giờ/năm; cải thiện vị trí xếp hạng về thuế và bảo hiểm xã hội theo đánh giá của WB từ thứ hạng 167 phấn đấu đứng thứ hạng trong top 100.
Để giảm thời gian nộp thuế xuống còn 110 giờ/năm vào năm 2020, ngành thuế đã rà soát để tiếp tục sửa đổi, bổ sung các chính sách thuế liên quan, cắt giảm các TTHC rườm rà, không cần thiết trong việc khai và nộp thuế, từng bước công khai cơ sở dữ liệu về hoàn thuế; bảo đảm 100% hồ sơ hoàn thuế được kiểm tra theo quy định và 100% hồ sơ khiếu nại của người nộp thuế được giải quyết đúng thời gian quy định của pháp luật. Cơ quan thuế phối hợp với các cơ quan của Bộ Kế hoạch và Đầu tư thực hiện cấp mã số thuế tự động cho doanh nghiệp; phấn đấu đến hết 2017, hầu hết các dịch vụ công thuộc phạm vi quản lý liên quan đến người dân, doanh nghiệp được cung cấp ở mức độ 3 và cho phép sử dụng thanh toán lệ phí trực tuyến, nhận hồ sơ và trả kết quả trực tuyến hoặc gửi qua mạng (dịch vụ công trực tuyến mức độ 4). Ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý thuế là một trong những nhiệm vụ trọng tâm theo Nghị quyết 19/2017/NQ-CP và Nghị quyết 36a về đẩy mạnh thực hiện Chính phủ điện tử.
Tổng cục Thuế đang tiếp tục xây dựng và nâng cấp ứng dụng công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu nghiệp vụ và công khai thông tin trên trang thông tin điện tử của Tổng cục Thuế; duy trì, nâng cấp ứng dụng công nghệ thông tin đạt 95% doanh nghiệp thực hiện kê khai, nộp thuế điện tử đạt cấp độ 4, thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin đạt 95% doanh nghiệp thực hiện hoàn thuế điện tử đạt cấp độ 4; thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin để 100% hồ sơ khiếu nại của người nộp thuế được giải quyết đúng thời gian quy định.
Tổng cục Thuế cũng đang tiếp tục sửa đổi chế độ về in, phát hành, sử dụng hóa đơn để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, chống gian lận thuế. Cụ thể, sẽ quy định một số loại hình doanh nghiệp bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử; quy định cơ quan thuế hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ thực hiện hóa đơn điện tử có mã xác thực của cơ quan thuế; doanh nghiệp được sử dụng hóa đơn kể từ ngày thông báo phát hành hóa đơn và hóa đơn mẫu được gửi đến cơ quan thuế quản lý trực tiếp đối với các thông báo phát hành hóa đơn và hóa đơn mẫu được lập đúng theo quy định; rút ngắn thời gian đăng ký sử dụng hóa đơn tự in, hóa đơn đặt in gửi đến cơ quan thuế quản lý trực tiếp từ 5 ngày xuống còn 1 ngày làm việc (bao gồm doanh nghiệp mới thành lập).
Tại Hội thảo công bố Báo cáo “Đánh giá cải cách thủ tục hành chính thuế: mức độ hài lòng của doanh nghiệp năm 2016” ngày 7/3/2017, nhóm khảo sát đã công bố kết quả chung đánh giá sự hài lòng của doanh nghiệp năm 2016 là 75%. Tất các các chỉ số thành phần đều tăng so với cuộc khảo sát năm 2014. Mặc dù trong từng chỉ số đánh giá các doanh nghiệp còn phản ánh những khó khăn vướng mắc hoặc có những điểm chưa hài lòng, nhưng kết quả chung cũng đã phản ánh được những nỗ lực cải cách của cơ quan thuế cũng như ghi nhận những tiến bộ đáng kể trong việc công khai, minh bạch thông tin về chính sách, quy trình, thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế.
Để tiến trình đơn giản hoá và hiện đại hoá quản lý thuế tiếp tục được đẩy mạnh một cách đúng hướng và thực chất thì bên cạnh sự nỗ lực của cơ quan quản lý thuế, sự chỉ đạo kiên quyết của cơ quan quản lý các cấp từ Trung ương đến địa phương còn rất cần sự phối hợp đồng bộ với triển khai các nội dung khác của quản lý thuế, đặc biệt là phối hợp giữa khai thuế điện tử với nộp thuế điện tử, đồng bộ hoá chương trình quản lý thuế điện tử của cơ quan thuế với NHTM và người nộp thuế, phát triển dịch vụ tư vấn thuế.
Cần nhanh chóng áp dụng công nghệ thông tin để giảm sức ép chờ đợi trong thủ tục thuế
(Ảnh: Báo Công Thương)
TS, chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh bày tỏ mong muốn rằng nội dung, cách thức chỉ đạo thực hiện và sự tuân thủ nghiêm túc của các cơ quan liên quan đến đơn giản TTHCT lần này sẽ trở thành mẫu mực cho việc CCTTHC khác nói riêng và chương trình CCHC nói chung. “Được vậy, hiện đại hoá quản lý thuế và CCTTHCT nhất định sẽ góp phần tích cực vào chuyển biến mạnh mẽ trong môi trường sản xuất kinh doanh trong những năm được xác định là vì sự phát triển của doanh nghiệp”- ông Ánh nhấn mạnh.
Phân tích về quan điểm hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, TS Ánh cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam cần hết sức lưu ý, tiếp tục triển khai thực hiện nhất quán quan điểm chủ trương phát huy cao độ vai trò của khu vực doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta, biến những quan điểm chủ trương đó thành những cơ chế chính sách cụ thể đồng bộ và nhất quán. Đặc biệt, trong sự phát triển doanh nghiệp cần quán triệt quan điểm kinh tế tư nhân và kinh tế nhà nước không phải là hai mặt đối lập, không phải là đối thủ cạnh tranh "một mất một còn" mà là các bộ phận bổ sung và hỗ trợ lẫn nhau cùng phát triển. Kinh tế tư nhân phát triển cũng có nghĩa là kinh tế Việt Nam phát triển.
Nhà nước phải xác định được vai trò của kinh tế tư nhân phần lớn do khu vực kinh tế tư nhân quyết định với nỗ lực nâng cao hiệu quả, sức cạnh tranh thông qua tăng cường tiềm lực tài chính, trình độ quản lý, trang bị máy móc thiết bị công nghệ hiện đại, đào tạo và sử dụng đội ngũ lao động có trình độ cao, lao động có kỷ luật, có tác phong công nghiệp hiện đại,... Bên cạnh đó, cần có sự quan tâm khuyến khích thích đáng của Đảng và Nhà nước để kinh tế tư nhân phát huy tốt nhất vai trò tích cực, đồng thời hạn chế những khiếm khuyết tiêu cực, trong đó tháo gỡ các rào cản về TTHC là thiết thực và cấp bách.
“Luật Doanh nghiệp 2014 đã tạo ra khuôn khổ pháp lý tương đối thuận lợi để mọi người có thể gia nhập thị trường, song còn thiếu những cơ sở pháp lý đồng bộ nhằm điều chỉnh hoạt động trên thị trường, cụ thể là điều chỉnh các quan hệ hợp đồng, đồng thời điều chỉnh việc rút ra khỏi thị trường thông qua phá sản hay giải thể. Chúng ta đã quen với việc một sản phẩm chiếm lĩnh thị trường rồi biến mất khỏi thị trường nhưng lại coi việc một doanh nghiệp phá sản là bất bình thường và đáng lo ngại. Chỉ khi chúng ta chấp nhận doanh nghiệp phá sản là hiện tượng bình thường được luật pháp hoá thì doanh nghiệp mới có thể phát triển đúng bản chất của nó. Theo đó, vấn đề thiết yếu đối với khu vực doanh nghiệp hiện nay là xây dựng cơ sở pháp lý cho việc hình thành, thực hiện, theo dõi, thanh lý, giải quyết tranh chấp các hợp đồng kinh tế và xử lý các vấn đề kinh tế - tài chính khi doanh nghiệp phá sản hay giải thể theo qui luật thị trường” – TS Vũ Đình Ánh phân tích.
Do đó, theo TS Ánh, ngoài một số ưu đãi tạm thời, cơ bản không nên áp dụng các chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp, kể cả chính sách cho doanh nghiệp nhỏ và vừa được hưởng các chính sách ưu đãi trong việc thuê đất, chuyển nhượng, thế chấp,..., tránh tình trạng chuyển từ thái cực này sang thái cực khác và làm mất giá trị thật của các ưu đãi./.