Tinh giản biên chế và những khó khăn bất cập

Một trong những nguyên nhân khiến việc thực hiện theo Nghị định 108 (NĐ 108) của Chính phủ về chính sách tinh giản biên chế không đạt theo lộ trình của cả tỉnh là hầu hết các đơn vị, địa phương hiện nay đều sử dụng biên chế thấp hơn so với chỉ tiêu được giao.

Một trong những đơn vị có số lao động hợp đồng cao nhất tỉnh hiện nay phải kể đến là Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) Bạc Liêu với 218 người. Theo đó, tính cả biên chế lẫn hợp đồng của BVĐK Bạc Liêu là 987 người, thấp hơn biên chế được UBND tỉnh giao là 1.023 biên chế. Nhận định về thực trạng này, ông Ngô Công Hầu - Phó Giám đốc Sở Nội vụ cho biết: “Thời gian qua, BVĐK Bạc Liêu chưa thật sự quan tâm đến lao động hợp đồng, hiện bệnh viện còn 96 hợp đồng chưa được xét tăng lương đúng quy định. Hơn nữa hàng năm tỉnh đều có tổ chức thi tuyển, xét tuyển công chức, viên chức nhưng đơn vị chưa tạo điều kiện để người lao động đã hợp đồng nhiều năm tham gia. Ngoài ra, số biên chế của BVĐK còn thiếu chủ yếu là nguồn nhân lực chất lượng cao như: cán bộ sau đại học, bác sĩ, cử nhân điều dưỡng… Đơn vị này cũng như ngành chức năng chưa có giải pháp để thu hút nguồn nhân lực trên, thậm chí những năm gần đây số bác sĩ nghỉ việc ở bệnh viện cũng tăng”.

Còn trường hợp của Sở Tài nguyên - Môi trường (TN-MT), trong số 161 biên chế được giao thì hiện có 135 công chức, viên chức được tuyển dụng, trong khi đó số hợp đồng của đơn vị hiện có là 69 người. Do đó, khi thực hiện NĐ 108 buộc phải đảm bảo tỷ lệ tinh giản 10% theo quy định thì đơn vị đã gặp không ít khó khăn. Dù Sở TN-MT đã áp dụng giải pháp ghép các phòng ban, giao nhiệm vụ cho công chức, viên chức theo hướng đa lĩnh vực, kiêm nhiệm thêm công việc…, nhưng vẫn không đảm bảo được các chức năng nhiệm vụ. Hợp đồng lao động thêm không chỉ ảnh hưởng đến việc cân đối nguồn kinh phí, số hợp đồng chuyên môn cũng thường xuyên thay đổi vì công việc không ổn định, thu nhập thấp. Chính nguyên nhân này đã dẫn đến tình trạng tồn đọng hồ sơ, nhất là thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, gây bức xúc cho nhân dân. Hay như trường hợp của ngành Giáo dục tỉnh, do mới vừa thực hiện hoàn tất Đề án 826 vào cuối năm 2015 với 376 công chức, viên chức được sắp xếp, tinh giản nên khi buộc phải thực hiện tiếp tục Đề án tinh giản biên chế theo NĐ 108 thì đơn vị sự nghiệp giáo dục và đào tạo chỉ thực hiện đạt trên 42% kế hoạch. Đồng thời, hiện nay tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ vẫn còn ở một số bậc học và địa phương mà nguyên nhân chủ yếu là do quy mô phát triển giáo dục ở một số địa phương, một số cấp học số lượng học sinh có nhiều biến động. Đặc biệt là thiếu giáo viên mầm non ở các trường vùng sâu.

Cần có những giải pháp linh động

NĐ 108 đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của người dân cả nước. Đây được coi là một trong những bước tiến tiếp theo trong thực hiện lộ trình chiến lược cải cách hành chính, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Theo khảo sát thực tế của nhiều địa phương thì công chức, viên chức nhà nước chưa phát huy được hết năng lực bản thân, tình trạng nhàn rỗi của công chức ở không ít đơn vị vẫn còn tồn tại. Ngược lại, có những nơi tần suất công việc khá lớn nhưng thu nhập lại quá thấp, chẳng hạn như thu nhập của y, bác sĩ ở các bệnh viện công, vừa phải trực 24/24 giờ, vừa tiếp xúc với môi trường độc hại, nguy hiểm nhưng thu nhập chỉ dao động từ 3 - 7 triệu đồng/tháng. Vì vậy, việc thực hiện NĐ 108 đối với ngành Y tế Bạc Liêu cũng phải đi kèm với giải pháp thu hút nguồn nhân lực, đồng thời nâng cao chất lượng nguồn lực khá hạn chế hiện tại của ngành (hiện tính trong cả tỉnh, ngành Y tế chỉ có 28% công chức, viên chức đạt trình độ từ đại học trở lên, nhưng lại có gần 65% chỉ ở trình độ trung cấp trở xuống).

Việc áp dụng tinh giản biên chế theo hướng cào bằng như hiện nay đã khiến nhiều đơn vị gặp khó. Nhất là các đơn vị xã, phường, thị trấn, trước đây các địa phương với chủ trương nâng cao chất lượng cán bộ cơ sở đã có thực hiện nhiều chính sách thu hút trí thức trẻ, sinh viên tăng cường… Nhưng sau thời gian được hưởng các chính sách thu hút lại không được xét tuyển biên chế, hầu hết những đối tượng này đều nghỉ việc vì thu nhập quá thấp. Chế độ phụ cấp hàng tháng của cán bộ không chuyên trách cao nhất là 1,7 mức lương cơ bản và thấp nhất là 1,46 mức lương cơ bản. Nhiều cán bộ, công chức phải làm thêm để trang trải cuộc sống, chưa thật sự tập trung vào công việc chuyên môn được giao, đồng thời không có ý định gắn bó lâu dài. Đây cũng là đối tượng nghỉ việc nhiều nhất hiện nay ở cấp xã, ảnh hưởng không nhỏ đến công tác quản lý, điều hành của địa phương. Trung bình số biên chế giao cho các xã, phường, thị trấn dao động từ trên dưới 20 biên chế thì với địa bàn rộng, dân số đông…, việc cán bộ đã ít lại luôn biến động và hiện nay lại phải thực hiện chủ trương tinh giản biên chế thì quả là vấn đề nan giải cho cơ sở. Do đó, thời gian qua ngoài trường hợp cán bộ không chuyên trách tự nghỉ việc thì các đơn vị phường, xã gần như không thực hiện được việc tinh giản biên chế này.

Ngoài những bất cập trên, còn một nguyên nhân khiến việc tinh giản biên chế ở các đơn vị không dễ thực hiện là một số cơ quan, đơn vị còn nể nang, chưa mạnh dạn đánh giá đúng chất lượng thật sự của đội ngũ công chức, viên chức. Vì vậy, trong xếp loại hàng năm, hầu hết cán bộ, công chức hoàn thành tốt, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, rất ít người không hoàn thành nhiệm vụ. Theo thống kê năm 2016, toàn tỉnh chỉ có 0,19% cán bộ, công chức không hoàn thành nhiệm vụ; 0,09% viên chức không hoàn thành nhiệm vụ. Với đánh giá này thì việc tinh giản biên chế theo NĐ 108 khó mà thực hiện đạt theo chỉ tiêu tối thiểu 10%. Và việc triển khai thực hiện NĐ 108 càng bế tắc hơn khi cứ tiếp tục thực hiện tinh giản sai đối tượng (nghỉ hưu đúng tuổi), cào bằng chỉ tiêu ở các đơn vị, giải quyết thiên về tình cảm… Đặc biệt, việc thực hiện tinh giản biên chế mà không gắn với nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thì dù có đạt được lộ trình cũng không đạt được mục tiêu của NĐ 108 nhằm hướng tới xây dựng một bộ máy hành chính từ Trung ương tới địa phương gọn gàng, năng động, hiệu quả.

Theo thống kê năm 2016, toàn tỉnh chỉ có 0,19% cán bộ, công chức không hoàn thành nhiệm vụ; 0,09% viên chức không hoàn thành nhiệm vụ. Với đánh giá này thì việc tinh giản biên chế theo NĐ 108 khó mà thực hiện đạt theo chỉ tiêu tối thiểu 10%.